Fotosentez nasıl gerçekleşir sorusu bilim dünyasının kafasını karıştıran en önemli sorulardan birisidir çünkü fotosentez olayı bitkiler dünyasının en karmaşık olaylarından birisidir. Fotosentez genel olarak kitaplarda içerisinde krolofil bulunan bitki türlerinin ışık enerjisi aracılığıyla besin bireşimi yapması olarak tanımlanmaktadır. Bitkiler kendi besinlerini kendileri üreten canlı türlerindendir. Yani bitkilerin bilimsel olarak ototrof canlılar arasında yer aldığını söyleyebiliriz. Ototrof bitkiler güneş enerjisini alarak bu enerjiyi kimyasal enerjiye dönüştürmektedirler. Bu olaya genel olarak fotosentez denilmektedir. Her ne kadar kitaplarda bu tarz bilgiler yer alsa da fotosentez nasıl olur denildiğinde bilim insanları net açıklamalar yapamamaktadır çünkü fotosentezin nasıl gerçekleştiği ile alakalı elde net bilgiler bulunmamaktadır. Fotosentez bitkiler dünyasının en karmaşık olaylarından birisi olsa da sizlere bilim insanlarının fotosentez nedir konusunda vermiş oldukları bilgileri elimizden geldiğince aktaracağız.
Fotosentezde yeşil yapraklardan soğrulan ışık enerjisi açığa çıkan karbondioksit ve suyu karbonhidratlara ve oksijenin çevirmektedir. Bu olay sonucunda elde edilen karbonhidratlar bitkilerin hücreleri için gerekli olan enerjinin sağlanmasında kullanılmaktadır. Bazı bitkilerde fotosentez hızının yüksek bazı bitkilerde ise fotosentez hızının düşük olduğu bilinmektedir. Böyle olmasındaki en büyük neden şüphesiz bitkilerin dış etkilerden aşırı derecede etkileniyor olmasıdır. Bir bitkinin fotosentez hızının ne olduğunu tespit etmek adına bitkide kullanılan karbondioksit miktarı veya oksijen miktarı belirlenmeye çalışılır. Karbondioksit miktarının ya da oksijen miktarının belirlenmesi bitkinin fotosentez hızının tespit edilmesinde etkin rol oynamaktadır.
Fotosentez üzerinde yapılan uzun süreli çalışmalar sonucunda ortamdaki ışık enerjisinin artırılması halinde fotosentez hızının artığı tespit edilmiştir. Bu nedenden dolayı gölge olan yerlerde yer alan bitkilerin fotosentez hızı düşükken güneşli ortamlarda yer alan bitkilerin fotosentez hızları yüksektir. Buradan yola çıkacak olursak ışığın fotosentez için aşırı derecede önemli olduğunu söylemek mümkündür. Ortamda yer alan karbondioksit miktarının artması da fotosentez hızını artıran etkilerden birisidir. Bu nedenden dolayı bilim insanları ışığın fotosentez hızına olan etkilerini incelerken ayrıca karbondioksitin etkilerini de ele almaktadır. Bitkilerin yapraklarında klorofil miktarının fazla olması fotosentezin yoğun bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Yaprakları koyu yeşil olan bitkilerde krolofil miktarının yoğun olduğu, açık yeşil yapraklı bitkilerde ise klorofil miktarının az olduğu bilinmektedir. Bitkinin yer aldığı ortamın ısısı da fotosentez hızını etkileyen bir olaydır. Ortam sıcaklığının düşük olduğu yerlerde yer alan bitkilerin fotosentez hızı düşük, ortam sıcaklığının yüksek olduğu yerlerde yer alan bitkilerde ise fotosentez hızının yüksek olduğu bilinmektedir.
Uzun zamanlı biyokimyasal evrim neticesi meydana gelen canlılardan fotosentez yapan canlılar meydan agelince bunların yaptıkları fotosentez neticesi azar azar atmosfer içerisinde O2 gazı artmaya başladı. Bu artan O2 gazının bir kısmı güneşten gelen ultraviyole ışınların tesiriyle ozon formunu aldı. Ozon gazı hafifçe gazlardan olduğundan atmosferin en üst kesiminde bulunmaktadır. Ozon birikimi sonucuysa canlıların hayatı için riskli seviyelerde olabilecek ultraviyole ışıklarının evrene gelmesinin önüne geçildi. O2’nin atmosfer içerisinde birikme periyodu esnasında mutasyonların çoğalması sonucu ortaya çıkan oksijenli teneffüs icra eden yaşayan varlıkların temelini meydana getirdiler.
Çağımızda da fotosentez yapan nebatlar, tabiattaki birtakım dengelerin muhafaza edilmesinde en mühim görevi gerçekleştirmektedir. Etken oldukları birinci denge olayı tabiattaki O2 dengesinin sağlanmasıdır. İnsanlar ve bütün hayvanlar tabiattan oksijeni aldıktan sonrasında onu kendileri için zararı olan bir gaz olan karbondioksit şeklinde dışarı atarlar. Yeryüzünün O2 depoları muayyen miktarda olduğundan bu olayın neticesinde yaşayan varlıkların O2 açlığı çekmesi beklenmektedir. Amma velakin fotosentez olayı neticesi meydana gelen O2’nin sayesinde tabiatta hiç bir canlı O2 açlığı çekmeden yaşamına devam etmektedir. Bu sayede tabiatta O2 ve karbondioksit dengesi korunmaktadır. Fotosentez hakkında milyonlarca araştırma yapılmış olsa da olayın derinliklerine ulaşmak henüz mümkün olmadığından dolayı fotosentez dünyanın en gizemli olayları arasında yer almaya devam ediyor. Fotosentez nasıl gerçekleşir hususunda yeni bir bilimsel gelişme olması halinde sizleri aydınlatmaya devam edeceğiz.
