Pragmatizm en sade bir şekilde faydacılık olarak tanımlanmaktadır. Pragmatizm öncüleri bu akımın yayılmasında etkili olsalar da pragmatizm yani faydacılık denildiği zaman akla ilk olarak William James gelmektedir. William James isminin bu kadar akılda kalmasının temel nedeni ünlü bilim insanının pragmatizm akımının öncüsü olarak kabul edilmesidir. Pragmatizm öncüleri olarak kabul edilen kişiler zaman içerisinde çeşitli teorileri ortaya çıkarmıştır. Bu teoriler iyinin teorisi ve doğrunun teorisi olarak sınıflandırılmaktadır. İyinin teorisi adı altında kullanılan faydacılık tamamen refah odaklıdır. Bu faydacılık temel olarak en yüksek faydanın sağlandığı, maksimum zevke ulaşıldığı yararların sağlanmasını hedef edinmiştir.
Faydacılık akımının bir değer teorisi olan doğrunun teorisi ise tamamen sonuç odaklıdır. Bu durumdan dolayı doğrunun teorisine neticeci de diyebiliriz. Doğrunun teorisinde herhangi bir durumun veya kavramın uygulanabilirlik derecesi onun gerçek olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilir. Buradan yola çıkacak olursak edinilen bir bilgi insan yaşamında hiçbir şeye fayda sağlamıyorsa bu bilginin yanlış oldu söylenebilmektedir. Eğer kullanılan bilgi yaşam içerisinde bir şeye yarıyorsa bu bilgi doğru olarak kabul edilebilir. Pragmatizm genel olarak bilim dünyasında kullanılan bir sözcük olsa da halk arasında bu konu faydacılık olarak nitelendirilmektedir.
Faydacılık akımının tarihsel sürecini incelediğimizde bu akımın 18. yüzyılda İngiltere’de ilk olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Faydacılık Jeremy Bentham tarafından ortaya çıkarılmıştır. Tabii ki bu akımı Jeremy Bentham tek başına ortaya çıkarmıştır. Faydacılığı ortaya attığında kendisini desteklemiş olan çok sayıda düşünce insanı da yanında yer almıştır. Faydacılık akımının ortaya çıktığı yıllarda bu akım üzerinde özellikle çok sayıda analiz yapılmıştır ve en fazla mutluluk temelinde analizleri gerçekleştirildiği bilinmektedir. Jeremy Bentham ilerleyen yıllarda olayı bir üst boyuta taşıyarak büyük mutluluk prensibi şeklinde özgün ve geniş bir tanımlamaya yer vermiştir.
Faydacılık akımı incelendiğinde ilk olarak karşımıza Bentham ve Epikür’ün pragmatizm üzerine yapmış oldukları yorum farkları çıkmaktadır. Epikür genel olarak faydacılıkta bireysel mutluluğu hedef alırken, Bentham toplumsal mutluluğu hedef edinmiştir. Yani Bentham herkesi mutlu edecek şeylerin üzerinde durulması gerektiğini söylemektedir. Faydacılık üzerinde uzun yıllardan beri tartışmalar yapılmaktadır. Bu tartışmaların yapılmasındaki temel neden insanların zevklerinin ve mutlu oldukları şeylerin tamamen farklı olmasıdır. Meydana gelen bir durum birçok insanı mutlu ederken bazı insanların mutsuz olmasına neden olabilir. Mutluluk konusunda sayısal üstünlüğü elde etmek her zaman mümkün olmadığından dolayı birçok kişi faydacılık akımının tamamen geçersiz olduğunu kabul etmektedir. Bentham faydacılığından yola çıkacak olursak örneğin gözünüzün önünde çocuğunuza ve iki adama karşı gerçekleştirilen bir silah saldırısı olsun. Pragmatizme göre kitlesel mutluluğu yakalayabilmek adına çocuğunuzu bir kenara atarak iki adamı kurtarmanız gerekmektedir. Daha fazla kişiyi kurtarmanız daha fazla mutlu olunmasını sağlayacağından dolayı faydacılık akımına göre çocuğunuzu heba etmeniz gerekmektedir. Bu durum insanlık ile çelişkili olduğundan dolayı birçok bilim insanı faydacılığı anlamsız olarak bulunmaktadır.
Faydacılık akımı kendi iç dünyasında çok sayıda çelişkilerle dolu olduğundan dolayı birçok insan pragmatizm üzerinde inceleme yaptığında anlam karmaşası yaşamaktadır. Faydacılık akımını iyi bir şekilde değerlendirebilmek için olayın özüne değil olayın biçimine yönelmeniz gerekmektedir. Eleştirilerin olayın özünden çok olayın biçiminde olduğunu görürseniz faydacılık akımının aslında insanlığa çok şeyler kazandırdığını da görebilirsiniz. Bu duruma dikkat edecek olursanız pragmatizm akımının insanlık için gerçekten önemli olduğunu kavramanız mümkündür.
