Tarih kitaplarında sıklıkla karşımıza çıkan, 20. Yüzyılın neredeyse yarısına hakim olmuş olan soğuk savaş, Sovyet Rusya ve Amerika arasında yaklaşık olarak 40 sene boyunca devam etmiştir. Soğuk savaş döneminde Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Rusya hızlı bir şekilde silahlanarak dünyayı tehdit eden iki süper güç haline gelmiştir. Acımasız teknolojilerin geliştirilmesi, nükleer silahlanmaların hız kazanması ve askeri birliklerin geliştirilmesi soğuk savaş dönemindeki en ön plana çıkan olaylardır.
20. yüzyılın neredeyse yarısına hakim olan soğuk savaş büyük köklere sahip olan komünizmin çökmesine neden olmuştur. Soğuk savaş dönemi 1940’ların ortalarından 1980’lerin sonralarına kadar büyük bir gerginlik ve düşmanlık içerisinde geçmiştir. Bu soğuk savaş döneminin ikinci dünya savaşından sonra çıktığını söyleyebiliriz. Genel olarak binlerce insanın öldüğü ikinci dünya savaşına benzemese de derin etkileri olduğu için soğuk savaş birçok tarihçi tarafından 3. Dünya savaşı olarak görülüyor.
Soğuk savaş döneminde Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Rusya resmi olarak karşı karşıya gelmemiştir. Bu ülkeler güçlerini Vietnam ve Kore gibi ülkeleri destekleyerek göstermişlerdir. Soğuk savaş döneminde 1962 senesinde yaşanan Küba füze krizi dünyayı nükleer savaşın eşiğine getirmiştir. Amerika’ya ait olan U2 tipi bir casus uçağı Rusya tarafından Küba’ya nükleer başlıklı balistik füze yerleştirildiğini fotoğraflayınca büyük bir kriz oluştu. Bunun üzerine Amerika Birleşik Devletleri Küba’yı istila etmeyeceğine garanti verdi ve Ruslar yerleştirmiş oldukları füzeleri alarak olayın tırmanmasını sonlandırdı.
Soğuk Savaş Döneminde Sovyetler Birliğinin Rolü
1949 senesinde Ruslar ve Çinliler müttefik olduklarını açıklamış olsalar da Amerika tarafından sürekli olarak aralarına akılcı bir istismar sokularak uzlaşmalarının zedelenmesi sağlandı. 1971 yılında Rusya’nın etkisini kırmak isteyen Amerika Çinlilerle ittifak yaptı. Bunun üzerine 1980 yılında Rusya Afganistan’ı işgal ederek güç gösterisi yapmaya başladı. Amerika’nın müttefiki olan ülkeler o yıl Rusya’da düzenlenecek olan olimpiyat oyunlarını boykot etti. 1984 yılında düzenlenen olimpiyat oyunlarını da Rusya ve müttefiki olan ülkeler boykot ederek yaşanan bu duruma karşılık verdi. Amerika Rusya’nın gücünü kırmak için Afgan askerlerine silah yardımı yaptı ve Rusya karşısında güçlenmelerini sağladı. Bu durum Sovyet Rusya birliklerinin yok olma noktasına gelmesine neden oldu.
1980’li yıllarda Amerika’nın başkanı olan Ronald Reagan Sovyetler Birliğinin kötü bir imparatorluk olduğunu ve bir gün tarihin derinliklerine gömüleceklerini açıkladı. Yıl 1985’i gösterdiğinde Sovyetler Birliğinin başına Mikhail Gorbaçov geçti ve uzlaşmacı bir tutum izleyerek silah indirimi sözleşmesi imzaladı. 1989 senesinde de Afganistan’dan çekildi. 1991 yılında ayakta kalmak için mücadele etse de Sovyetler Birliği yıkıldı ve bu sayede soğuk savaş sona erdi.
Soğuk savaşın nedenleri
- Sovyetler birliğinin komünizmi dünyaya yaymak istemesi ve bunun üzerine Amerika’nın demokrasiyi daha fazla savunması.
- Atom bombasının Amerika tarafından üretilmesi Sovyetlerin korkmasına ve bu yüzden önlemler almasına neden oldu.
- Her iki ülkenin kitle imha silahlarıyla yapılabilecek saldırılardan korkması.
- Sovyetler Birliğinin Doğu Avrupa’yı kontrol etmeye başlaması.
- ABD başkanının Joseph Stalin’den hoşlanmaması.
- Almanya’yı işgal eden Sovyetlerden Amerika’nın rahatsız olması.
- Sovyetler Birliğinin, Amerika’nın Batı Avrupa’yı saldırı amacıyla bir üs olarak kullanacak olmasından korkması.
Soğuk savaşın sonuçları
- Hem Amerika hem de Sovyetler Birliği, atom silahlarını ve balistik füzelerini depolamak adına ciddi derecede büyük cephanelikler inşa etti.
- NATO ve Varşova Paktı kuruldu.
- Kışkırtmalar nedeniyle Kore ve Vietnam savaşları yaşandı.
- Berlin Duvarı yıkılarak iki alman ülkesi birleşti.
- Varşova Paktı parçalandı.
- Bazı Sovyet Cumhuriyetleri ve Baltık Devletleri bağımsızlıklarını ilan etti.
- Amerika Birleşik Devletlerinin Dünyanın süper gücü oldu.
- Komünizm dünya genelinde çöküş yaşadı.
Soğuk savaş döneminde her iki ülke de egemenlik alanlarını genişletmek için faaliyet gösterdi. Sürekli olarak kışkırtmalar olsa da her iki ülkenin birbirinden çekindiği noktalar olduğu için 3. Dünya Savaşının fitili ateşlenmedi. Günümüzde bazı devletler soğuk savaşın kazananı yok dese de ciddi yaralar almış olmasına rağmen Amerika şüphesiz soğuk savaşın kazananı durumundadır. Günümüzde Sovyetler Birliğinin rolünü üstlenen Rusya eski gücünü yakalamak ve egemenlik sahasını genişletmek adına çalışmalar yapmaktadır. Eski dönemdeki kadar kendisini hissettirmese de Amerika ve Rusya arasında günümüzde de gizliden bir soğuk savaşın yürütüldüğünü söylememiz mümkündür.
