Birçoğumuzun plastik madde olarak nitelendirdiği kauçuk aslında bir ağacın özünden elde edilen maddedir. Kauçuk nasıl yapılır konusuna gelecek olursa bu maddenin kauçuk ağacının özünden elde edildiğini söyleyebiliriz. Kauçuk nerelerde kullanılır sorusuna da verilebilecek çok sayıda yanıt bulunmaktadır çünkü kauçuğun kullanım alanları hafife alınmayacak kadar fazladır.
Kauçuk maddesinin tarihçesini inildiğinde bu maddenin ilk olarak Amazon bölgesinde yaşam süren yerliler tarafından kullanıldığını görüyoruz. Yerliler bir gün ağaç keserken kauçuk ağacına denk geldi ve ağaca baltayı vurdukları zaman gözyaşını andıran bir sıvının aktığını gözlemlediler. Bu ağaca ağlayan ağaç adını veren Amazon yerlileri ağaçtan çıkan kauçuk maddesini kullanarak çocuklarına zıplama kabiliyeti yüksek olan topları yaptılar. Amazon yerlileri arasında konuşulan yerli dile göre ağlayan ağaç kauçi olarak seslendirilmektedir. Zaman içerisinde bu söylem değişerek kauçuk halini almıştır.
Günümüzde kullanılan lastiklere baktığımızda kullanılan lastiklerin yaklaşık olarak %90’lık kısmının kauçuk maddesinden kullanıldığını görüyoruz. Kauçuk günümüzde en çok araba lastiklerinde kullanılır. Tabi ki ağaç özünden alınan ham haldeki kauçuğun direkt olarak lastiklerde kullanılması mümkün değildir. Kükürt ile birleştirilerek kullanılan kauçuk kükürt sayesinde elastikiyetini büyük oranda kaybeder ve sertleşir. Bu sayede araba lastiklerinde kullanılması daha kolay olur. Kauçuk ayrıca kabloları yalıtmak için de kullanılmaktadır. Günümüzde sıklıkla kullanmış olduğumuz elektrik kablolarını inceleyecek olursanız bu kabloların kauçuk ile yalıtılmış olduğunu görebilirsiniz.
Kauçuk maddesini anlamak için öncelikli olarak kauçuk ağacının incelenmesi gerekmektedir. Kauçuk ağacına baktığımızda bu ağacın aşırı derecede sıcak ve bol yapış alan bölgelerde yetişen ince uzun bir ağaç olduğunu görüyoruz. Yaklaşık olarak 25 metreye kadar uzayabilen kauçuk ağacı tropikal iklimlerin hüküm sürdüğü coğrafyalarda yetişir. Yetiştikleri alanlarda aşırı rüzgar çıkacak olursa ağaçlar aşırı derecede ince olduklarından dolayı kırılır. Bu yüzden ilgili ağacın dış etkilere karşı dayanımının az olduğunu söyleyebiliriz.
Kauçuk nasıl elde edilir
Sıvı haldeki kauçuk maddesi ağacın gövdesi ile kabuğu arasında yer almaktadır. Sütü andıran bir renge sahip olduğu için Latince süt anlamına gelen latex şeklinde de tanımlanmaktadır. Ağacın gövdesi ile kabuğu arasında yer alan sıvı haldeki kauçuk özel aparatlar ile alınarak saklama kaplarına doldurulur. Bozulmadan saklanabilmesi için amonyak, formaldehit ve sodyum fosfat gibi maddelerin ham haldeki kauçuğun içerisine katıldığı bilinmektedir.
Kauçuk maddesinin ağacın öz sıvısından ayrıştırılması adına dumanı bol olan ateşler yakılır. Kauçuk özüne daldırılan sopalar ateşin yaymış olduğu dumana tutulur. Bu duman kauçuk maddesinin öz sıvıdan ayrılmasını sağlamaktadır. Sopaların üzerinde belirli bir miktar kauçuk oluştuğunda sopadaki kauçuk maddesi alınarak kurutulur. Kurutma işleminde sonra kullanılacak yere göre metal silindirler aracılığıyla şekillendirilip satışa sunulmaktadır. Genel olarak kauçuğun üretimi bu şekilde olmaktadır.
Kauçuk nerelerde kullanılır
Kauçuk maddesinin erime noktası 220 santigrat derecedir. Yani ısı değerlerinin yüksek olduğu yerlerde kullanılmaları pek uygun değildir. Daha çok oda şartlarında bulunan sıvılarda sızdırmazlık elemanı olarak kullanılır. Tabi ki kauçuğun kullanıldığı yerler bununla sınırlı değildir. Bu madde araba lastiklerinden tutun elektrik kablosu yalıtımına kadar daha birçok alanda kullanılmaktadır. Zemin kaplama, ayakkabı tabanı, oyuncak ve uçaklar kauçuk maddesinin en çok kullandığı diğer yerlerdir. Sızdırmazlık özelliği yüksek olduğundan dolayı kauçuk maddesi son zamanlarda ev ve fabrika çatılarında da kullanılmaktadır. Günümüz modernizasyon yöntemleri kullanılarak yapılan çatıları inceleyecek olursanız büyük bölümünün kauçuk maddesi ile kaplandığını görürsünüz.
