Yağmur damlalarının çeşitli olaylar neticesinde yeryüzüne sıvı olarak düşmek yerine donmuş formda düşmesine dolu denir. Dolu dünya genelinde sıklıkla gözlemlenen bir hava olayı olsa da dolu oluşumunu sağlayacak etkilerin ülkemizde fazla gözlemlenmesinden dolayı ilgili hava olayı ülkemizde nadir yaşanır
Dolu oluşabilmesi için belli özelliklere sahip bulutların olması gerekmektedir. Bulut çeşitleri arasında yer alan kule tipi bulutlar, dolu oluşumunu sağlayan bulut türleridir. Kule tipi bulutlar, meydana gelen hava akımları neticesinde yağmur sıvı formda yeryüzüne ulaşmayıp donmuş vaziyette ulaşarak dolu adı verilen hava olayının meydana gelmesine neden olur.
Dolu Nasıl Oluşur?
Dolu yukarıda da belirttiğimiz gibi kule tipi bulutlarda meydana gelen hava akımları neticesinde oluşmaktadır. İlgili bulutlarda yer alan su damlacıkları hava etkisi ile birlikte donar. Donan su damlaları hacimsel olarak büyür. Bu durum bulutlarda tutulmalarını engeller. Kule tipi bulutlarda tutunamayan donmuş su damlaları bulutlardan kopup serbest kalarak yeryüzüne doğru ilerlemeye başlarlar. Genel olarak sıklıkla gözlemlenen dolu adlı hava olayı bu şekilde gerçekleşmektedir.
Bulutların sahip olduğu sıcaklıkla atmosferin sahip olduğu sıcaklık birbirinden farklıdır. Normal şartlarda atmosfer daha sıcak olduğu için dolu taneciklerinin yeryüzüne inene kadar sıvı forma gelmesi beklenir ancak yapılan araştırmalar sonucunda bulutlar ve atmosfer arasında yer alan sıcaklık farkının doluları etkilemediği tespit edilmiştir.
Bulutların içerisinde yer alan kar kristalleri dev dolu oluşumuna etkisi olabilir. Kar kristallerinin aşırı derecede soğuk akımla karşılaşması durumunda dolu formuna dönüştükleri ve bu sayede yeryüzüne kar olarak değil de dolu olarak düştükleri bilinmektedir. Aynı şekilde kar kristallerinin sıcak hava akımları ile karşılaşması halinde kar yağışı meydana gelmeyip yağmur adı verilen doğa olayının gerçekleşmesi de mümkündür.
Dolu, bir hava olayı olan fırtına ve hortum gibi etkiler sonucunda da oluşabilmektedir. Hortum meydana geldiği zaman su damlacığı formunda bulutlarda yer alan tanecikler, hortumun içerisine girerek burada dönebilmektedir. Bu durumda normalde yağmur beklenmesine rağmen dolunun yağmasına neden olabilir.
Fırtına nedeniyle oluşan hortumların içerisindeki sıcaklık değerleri aşırı derecede düşüktür. Bu durum yağmur damlalarının donmasına neden olarak dolu yağışlarının meydana gelmesine neden olmaktadır. Hortum nedeniyle meydana gelen dolu yağışları en korkulan dolu yağışları arasında yer alır. Oluşan hortum vakum etkisi oluşturarak dolu taneciklerinin uzun süre boyunca bulutlar içerisinde kalmasına, kaldığı süre boyunca da ağırlıklarının artmasına neden olur. Hortumun etkisi kesildiği zaman yeryüzüne düşmeye başlayan donmuş formdaki tanecikler, çevrenin ciddi anlamda zarar görmesine neden olan dolu tipinin oluşmasına neden olmaktadır.
Dünya genelinde meydana gelen dolu yağışları incelendiğinde en büyük ağırlığa sahip olan dolu yağışının Bangladeş’te gerçekleştiği tespit edilmiştir. Burada meydana gelen dolu yağışında bir dolu tanesinin ağırlığı yaklaşık olarak 1 kilogram civarındadır. Böylesine büyük bir ağırlığa sahip olan dolu tanecikleri tarım arazilerinin tamamen hasat yapmaya elverişsiz hale gelmesine neden olabileceği gibi canlıların üzerine düşmesi durumunda ölümle sonuçlanan olaylarında oluşmasına neden olabilir. Bu yüzden yetkililer tarafından dolu uyarısı yapılınca korunmak adına temkinli olmakta fayda var.
Dolunun Zararları Nelerdir?
- Ekili alanlarda yer alan bitki ve tarım ürünlerini yok eder.
- Kapalı alanda olmayan canlıları yaralayabilir.
- Aşırı derecede büyük olması durumunda canlıları öldürebilir.
- Ev arama ve diğer taşınmaz ürünlere zarar vererek maddi zarara yol açar.
- Kısa süre içerisinde çok yağması durumunda eriyerek sele neden olabilir.
