Mezopotamyada kurulan devletler ve Anadoluda kurulan ilk uygarlıklar nelerdir konuları ülkemizde tarih derslerinin temel konuları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durumun temel sebebi ise Anadolu’nun ve Mezopotamya’nın tarihsel süreç içerisinde çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmış olmasıdır. Günümüzde dahi yapılan kimi arkeolojik kazılarda ismi dahi bilinmeyen uygarlıklara ait olan kalıntılar karşımıza çıkmaktadır.
Yapılan çalışmalar sonucunda elde dilen medeniyetler hakkında kısa özet halindeki bilgiler makalemizin devamında yer alıyor. Yeni yapılan bilimsel çalışmalar sonrasında yeni uygarlıklar keşfedilecek olursa bu uygarlıklar hakkında da bilgileri vermeye çalışacağız.
Anadoluda ve Mezopotamyada Kurulan Uygarlıklar
Sümerler: Mezopotamya topraklarında kurulan bu uygarlık milattan önce 4000-2350 yılları arasında hakimiyet sürmüştür. Çok tanrılı inanca sahip olan bu uygarlığın inançları hakkındaki bilgilere yapılan arkeolojik kazılarda ulaşılmıştır. Sümerler krallık yönetimi ile yönetiliyordu ve madencilikte hatırı sayılır derecede gelişmişlerdi. Sümerlerin günümüzde de önemli bir devlet olarak görülmesinin temel sebepleri arasında 1 saatin 60 dakika ve 1 dakikanın 60 saniye olduğunu bulmuş olmaları yer almaktadır.
Hititler: Yakın doğunun neredeyse tamamında hüküm sürmüş olan Hititler milattan önce 2000-700 yılları arasında etkin olmuşlardır. Yapılan incelemeler sonucunda Hititlerin ilk etapta Karadeniz’in kuzey kısmında göçebe olarak yaşadıklarını ortaya çıkarmıştır. İlerleyen zamanlarda diğer Hititlileri bünyesine katarak Anadolu’da bir devlet kurup uzun yıllar boyunca hakimiyet sürmüşlerdir. Göçebe yaşama alışkın olduklarından dolayı savaşçı özellikleri gelişen Hititlerin dönemin en güçlü devletlerinden birisi olduğu biliniyor.
Babiller: Dicle Fırat nehirlerinin güney kesimlerinde hüküm sürmüş olan Babiller; yönetim olarak krallığı tercih etmiştir. Mezopotamya’nın en aydın devleti olarak bilinen Babiller zenginlikleri ile de dikkatleri üzerlerine çekiyor. Her zamanın kanunun üstünlüğünü kabul eden bu uygarlığın kralı olan Babil kralı Hammurabi tarihin ilk anayasasının yazdırmış olan kişidir. Birçoğumuz Babilleri kendilerine hitaben yazılmış olan hikayelerden biliyoruz. Dünyanın 7 harikası içerisinde yer alan Babil’in Asma Bahçeleri yapının inceliğinden çok hikayesi ile dikkatleri çekmektedir. İlerleyen zaman içerisinde sizlere dünyanın 7 harikası içerisinde yer alan Babil’in Asma Bahçeleri hakkında da detaylı bilgi vermeye çalışacağız.
Asurlar: Yukarı Dicle bölümünde kurulan bir devlet olan Asurlar milattan önce 2000-612 yılları arasında bu bölgeye hakim olmuşlardır. Dönemin güçlü devletlerinden olan Hititler ilk etapta Anadolu topraklarında yaşayan Asurları göç etmeye zorlamıştır. Göç etmek zorunda kalan Asurlar da yerleşim yeri olarak yukarı Dicle’yi seçmiştir. İlerleyen yıllarda aşırı derecede güç kazanan Asurlar Babili de ele geçirerek topraklarına katmıştır. Gücün rehavetine kapılan Asurlar zaman içerisinde yok oluşu durduramamış ve tarih sahnesinden çekilmiştir.
Frigler: Bu uygarlık Sakarya Nehri ile Büyük Menderes arasına hakim olmuştur. Milattan önce 1200-676 yılları arasında faal olmuş olan Frigler; dönemin güçlü devletlerinden olan Hititleri tarih sayfasından çıkarmıştır. Uzun bir hükümdarlık dönemi yaşamış olan Frigler Kimmerler tarafından işgal edilen topraklarını koruyamayarak tarih sahnesinden uzaklaşmışlardır.
İyonlar: Gediz Nehri ile Küçük Menderes arasında hüküm sürmüş olan İyonlar; özellikle kentleşme yapısı ile dikkatleri çekiyor. İyonların şehircilik konusunda tarihin en önemli medeniyetlerinden birisi olduğu bilinmektedir. İyonlar tarafından sahip olunan topraklardan ticaret yollarının geçmesi İyonların kısa zaman içerisinde ekonomik açıdan güçlü bir medeniyet haline gelmesini sağladı. Bunun temel sebebi ise yollardan geçen kervan sahiplerini vergiye tabi tutmalarıdır. Şehirciliğe önem vermelerinden dolayı İyonlar tarafından inşa edilmiş olan birçok mimari yapı günümüze kadar ulaşmıştır. İyonlar milattan önce 1200-546 yılları arasında hüküm sürmüş bir devlettir. Zaman içerisinde güçlenen diğer devletler tarafından yıkılmıştır.
Urartular: Van Gölü çevresinde kurulmuş olan bu uygarlık milattan önce 844-590 yılları arasında hüküm sürmüştür. Urartular yazıtlarından bu uygarlığın bir devlet olmayıp, birden çok devletin birleşmesi ile oluştuğu anlaşılmaktadır. Yönetim şekillerinin bu nedenden dolayı Amerika Birleşik Devletlerine benzetildiği de bilinmektedir. Urartular; zaman içerisinde özel şartlar nedeniyle İran’dan göçen diğer uygarlıklar tarafından yıkılmıştır.
Lidyalılar: Milattan önce 700-546 yılları arasında hüküm sürmüş olan bu uygarlık Gediz Nehri ile Büyük Menderes Nehirleri arasında kurulmuştur. Tarım arazilerinin verimli olmasından dolayı ekonomik gelirlerinin büyük bölümünün tarımcılıktan olduğu bilinmektedir. Ayrıca topraklarından ticaret yolları geçtiği için kısa süre içerisinde yetiştirdikleri ürünleri satarak ve kervanlardan vergi alarak zengin olmuşlardır. Bu kadar ticari kafaya sahip olan bir milletin parayı da keşfetmesi enteresan olmamalı. Lidyalıların tarihte parayı kullanan ilk millet oldukları bilinmektedir.
Anadoluda ve Mezopotamyada kurulan medeniyetler kısaca bu şekildedir. Sizlerde bu konu hakkında bildiklerinizi yorum yaparak paylaşabilirsiniz.
