Melamiler, sekizinci yüzyılın başlarında Samaniler döneminde yaşam sürmüş olan sofi topluluğudur. Melamiler kimdir sorusu özellikle birçok ders verici yayında Melamilere yer verilmesinden dolayı merak edildiğinden, sizlere Melamilik hakkında bilgi vermek istiyoruz.
Melamiler ve Melamilik
Samaniler döneminde İran ve Horasan gibi yerlerde ciddi faaliyetler göstermiş olan Melamiler, dini aşırı şekilde yaşayan ancak dışarıdan bakıldığı zaman dinle alakaları yokmuş gibi bir hava veren sofi topluluğudur. İlgili topluluğun ismi de dışlanmışlık içerisinde yer almak istemelerinden dolayı Melamiler olmuştur çünkü melamet kelimesinin kökeni rezillik anlamına gelmektedir.
Birçok kişi Melamiliği bir mezhep sanmaktadır ancak bunun bir mezhep olmadığını sadece bir İslami felsefe olduğunu belirtmek isteriz. Melamiliğin en önemli özelliği yapısında laikliği bulunduruyor olmasıdır. Günümüzde Melamiler bir tarikat topluluğu olarak görülse de tarihsel süreç ele alındığında Melamilerin daima tarikatların karşısında olduğu görülüyor.
Melamiler İslam dinini tüm kuralları ile yaşayan ancak ilmi bilgilerini deşifre etmemek adına olduklarından farklı görünmeyi tercih eden kişilerdir. Melamiler derviş oldukları anlaşılmasın diye toplum içinde şarap şişesinde su içerlermiş. Yaşanan bu durumun temel sebebi olarak da dönemin baskıcı inanç sistemi görülüyor.
Ayrıca birçok Alim bu tarz bir durumun oluşmasındaki temel nedeni kamil insan olma arayışına da bağlamaktadır. Yaratılışın amacını kavramanın en önemli yolunun kulluk anlayışını kavramak olduğuna inanan Melamiler, inançlarının bastırılmaması ve ruhani boyutlarının yok edilmemesi adına kimi zaman İslam dışı bir görüntü sergilemişlerdir.
İnsan, yaptığı şeyler takdir edilir ise böbürlenir ve bu durum da nefsin kuvvetlenmesine neden olur. Melamiler nefislerinin inançlarının üstüne çıkmasını engellemek adına kendilerini ayıplı göstermeyi tercih etmektedir.
Nefsi, inancın en büyük düşmanı olarak gördüklerinden dolayı gerçekte ayıplı bir şey yapmamalarına rağmen kendilerini ayıplı göstererek nefislerinin ayaklar altına alınmasını sağlarlar. Bu sayede gerçek kulluk mertebesine daha kolay bir şekilde ulaşırlar.
Kendisine sarhoş denmesi için şarap şişesine su koyarak şarapçı yakıştırmasını alan Melamiler vardır. Şarap şişesi ile gezerken kendilerine pis sarhoş, ayyaş, cehenneme gideceksin gibi cümleler kurulduğundan dolayı aşağılanırlar. Ancak dünyada mertebe kaybına sebep olsa da derin maneviyata girildiği zaman bu durumun inancı yücelttiği karşımıza çıkıyor.
Melamilik kavramının tarikatlar ile bir ilişkisinin olmadığını yukarıda sizlere açıklamıştık. Ancak bazı tarikatlarda Melamilik kollarının olduğu biliniyor. Nefsini öldürmek isteyen ve nefsinin kurbanı olma yolunda ilerlediğini fark eden birçok din alimi, Melamiler sınıfında yer almak adına mücadelesini veriyor.